به گزارش افکارنیوز، اهمیت و توجه به نیروی هوایی در کشورهای مختلف جهان همواره در سرلوحه امور قرار دارد چرا که این نیرو -در کنار توان بازدارنده موشکی- که به عنوان دست برتر و قدرت واکنش سریع در برابر هر تهاجمی شناخته شده، می‌تواند در حداقل زمان، پاسخ مقتضی را به طرف متجاوز وارد کند.

محدوده عملکرد نیروی هوایی در آسمان کشورها سبب تامین امنیت بازدارنده می‌شود و به جهت ماموریت‌های گوناگون ازجمله پوشش یگان‌های سطحی در زمین و دریا، اجرای عملیات‌های دفاع هوایی و همچنین نفوذ به عمق خاک دشمن مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.

جمهوری اسلامی ایران نیز به واسطه قرارگیری در یکی از مناطق مهم و راهبردی جهان و دارای بودن محدوده‌ای پهناور، از این قاعده مستثنی نبوده و علیرغم تحریم‌های گسترده در سالیان گذشته -که دستیابی به هرگونه تسلیحات جدید خارجی را ناممکن می‌کرد- دست بر روی دست نگذاشته و با تلاش نیروهای بومی سعی در حفظ قدرت هوایی خود دارد ولی به طور قطع این تمام نیاز را مرتفع نمی کند.

برای همین است که وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح کشورمان صراحتا از خرید جنگنده‌های جدید سخن به میان می‌آورد؛ جنگنده پیشرفته سوخو30 ساخت روسیه.

* سابقه خرید

کشورمان پیش از انقلاب اسلامی با توجه به روابط گسترده با غرب -و در راس آن ایالات متحده- حجم وسیعی از انواع جنگنده‌های F-4 (فانتوم)، F-5 (تایگر) و F-14 (تامکت) را از آمریکا خریداری کردکه بنا بر اعلام منابع خارجی، تعداد جنگنده‌های خریداری شده بالغ بر 500 فروند بود.

بکارگیری این توان عظیم هوایی با پشتیبانی گسترده کشور سازنده همراه بود تا آنکه به واسطه پیروزی انقلاب و تغییر در مراودات ایران و آمریکا (که در سال 1359 به قطع روابط انجامید) خط تامین قطعات و پشتیبانی قطع و علاوه بر آن حجم وسیعی از هواپیماهای خریداری شده همانند F-16 (فالکون) نیز لغو شد و حتی از واگذاری هواپیماهای خریداری شده دیگر نیز ممانعت به عمل آمد.

اندکی بعد با وقوع جنگ تحمیلی 8ساله، کارکنان صنایع داخلی با توان خود و همچنین قطعات خریداری شده موجود در انبار اقدام به تامین نیازهای عملیاتی در طول این سال‌ها کردند و در این مسیر تنها اندک نیازهایی از بازارهای سیاه -و البته به قیمتی گزاف- تامین می‌شد اما توجه به حفظ قدرت هوایی موجب شده بود علیرغم آنکه هیچ جایگزینی برای هواپیماهای از دست رفته وجود نداشت و در حالی که رژیم بعثی عراق به پیشرفته‌ترین تسلیحات در این زمینه مجهز بود، هیچ گاه آسمان خالی از جنگنده های ایرانی نماند.

تلاش‌های فراوانی برای دستیابی به هواپیماهای جنگنده در همان سال‌های جنگ صورت گرفت اما بجز چند فروند جنگنده F-5 (تایگر) از منابع دست چندم، نتیجه‌ای در بر نداشت.

با پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران بازسازی مشخص شد که ایران نزدیک به 60% از توان رزمی خود را طی نبرد با متجاوزین از دست داده است. از طرف دیگر، با توجه به شرایط آن دوران -در اوایل دهه 70- تنها گزینه‌ها جهت بازسازی ناوگان هوایی به «شرق» محدود می‌شد.

در فرصت زمان بسیار کوتاهی تا فروپاشی شوروی، بنا بر اعلام منابع خارجی، حدود 40 فروند جنگنده MiG-29 (فالکروم) و Su-24 (فنسر) از شوروی و کمی بیشتر از این تعداد جنگنده F-7 (ایرگارد) از چین وارد شد اما پس از فروپاشی و با روی کار آمدن «بوریس یلتسین» غربگرا در روسیه، روند پشتیبانی فنی هواپیماهای خریداری شده با مشکل رو به رو شد تا آنجا که در تامین قطعات و تجهیزات اشکالات فراوانی به وجود آمد و این آخرین خرید های کشورمان از خارج کشور بود.

البته در میانه دهه ٧٠ شمسی و به استناد منابع خارجی، تلاش هایی برای خرید انواع هواپیما از برخی سازنده‌ها ازجمله چین یا کشورهای تازه استقلال یافته از شوروی مثل مولدوای و گرجستان (که با بحران مالی مواجه بوده و نیازی به حفظ ناوگان هوایی نمی دیدند) انجام داد که هیچکدام -به دلیل فشار آمریکا بر این کشورها- به جایی نرسید.

برای مثال -بنا بر اعلام منابع غیر ایرانی- ایران قصد داشت در اواسط دهه 90 میلادی 21 فروند هواپیمای MiG-29 دست دوم (شامل 14 فروند از نوع MiG-29S ، شش فروند MiG-29A و یک فروند MiG-29UB) به همراه حدود 500 تیر موشک هوا به هوا، قطعات یدکی و تجهیزات جانبی از مولداوی خریداری کند اما این برنامه تحت فشار ایالات متحده به نتیجه نرسید و هواپیماها نیز پس از خریداری توسط آمریکا، به این کشور فرستاده شدند تا کار مطالعاتی بر روی آنها صورت پذیرد.

هواپیمای ترابری C-17 آمریکا در حال بارگیری میگ‌های مولداوی

همزمان با پایان جنگ تحمیلی و آغاز حمله عراق به کویت و سپس حمله نیروهای ائتلاف به این کشور و آغاز جنگ اول خلیج فارس، بنا بر اعلام طارق عزیز (وزیر خارجه وقت عراق) به سازمان ملل متحد، بخشی از جنگنده عراقی به ایران گریختند که تعدادی شامل Mirage F-1 فرانسوی و Su-24 ، MiG-29 و Su-22 روسی وارد ناوگان هوایی کشورمان شدند.

با آغاز دهه 80 شمسی، زمزمه‌هایی از گفتگو با روسیه برای خرید جنگنده‌های Su-27 یا MiG-31 و تمایل فرانسه برای تحویل تعدادی از جنگنده‌های Mirage F-1 از ناوگان هوایی به گوش می‌رسید که البته هیچ گاه تایید یا تکذیب نشد و بعد از آن نیز شایعاتی مبنی بر خرید 250 فروندی جنگنده از روسیه یا 150 فروندی از چین توسط رسانه‌های خارجی منتشر شد و بعد از آن، دیگر هیچ صحبتی نبود تا زمان حال؛ چراکه با توجه به تحریم‌های گسترده بین‌المللی، امکان دستیابی به هواپیماهای روز دنیا وجود نداشت.

* مذاکرات هسته‌ای ایران و روسیه را بهم نزدیک‌تر می‌کند

همزمان با مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای 5+1، روسیه تمایل خود را به فروش تسلیحات به کشورمان تحت نظر سازمان ملل اعلام کرد که نخستین این تحرکات لغو ممنوعیت فروش S-300 روسی بود.

اولین اخبار در خصوص خرید هواپیمای شکاری نیز همزمان با نمایشگاه ماکس 2015 روسیه و توسط معاون علمی فناوری رییس جمهور -که به مسکو سفر کرده بود اعلام شد.

اجرای نمایش هوایی توسط جنگنده سوخو30 در نمایشگاه ماکس 2015 مسکو/ مقامات ایرانی هم در این نمایشگاه حضور داشتند

اندکی بعد وزیر دفاع نیز در یک برنامه تلویزیونی از تمایل کشورمان به خرید جنگنده‌های شرکت سوخو سخن گفت و پس از آن نیز صحبت‌های گوناگون مبنی بر امکان تحویل یا عدم آن با توجه به محدودیت‌های 5 ساله نظامی برجام و واکنش‌های مختلف داخلی و خارجی را شاهد بودیم. ازجمله طی برنامه ای در اخبار صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران اعلام شد که قرارداد خرید این هواپیما تا پایان سال 2016 میلادی به امضا خواهد رسید.

اخیرا نیز سردار دهقان (وزیر دفاع) بار دیگر تمایل کشورمان به خرید برای جنگنده پیشرفته Su-30 از روسیه را اعلام کرد و گفت که مذاکراتی هم در این زمینه انجام داده است.

وی افزود: طرف روسی نیز در این خصوص مخالفتی ندارد ولی برخی مسائل باید حل شود که نهایتا امیدواریم خبر آن را به زودی به ملت اعلام کنیم.

وزیر دفاع همچنین در پاسخ به سوال مجری مبنی بر نظر ایران برای خرید دیگر جنگنده‌های روسی نظیر MiG-31 یا MiG-35 اظهار داشت که ما تنها به دنبال هواپیمایی در کلاس Su-30 هستیم که طبیعتا فقط روس‌ها آن را دارند.

* وضعیت کشورهای منطقه

اینها درحالیست که کشورهای خاورمیانه همچون عربستان، ترکیه، امارات و رژیم صهیونیستی با خریدهای بسیار گسترده هوایی و تحویل گرفتن جنگنده‌های نسل جدید همانند F-35 ، F-15SA ، یوروفایتر و ارتقا توان عملیاتی موجود خود سعی دارند تا دست برتر را در آسمان داشته باشند و در این زمینه بازی تسلیحاتی عظیمی به راه انداخته‌اند.

از طرف دیگر، تجارب اخیر پشتیبانی هوایی از نیروهای درگیر در جنگ با تروریست‌ها در سوریه نیز بر اهمیت نگاه ویژه به نیروی هوایی می‌افزاید.

در این میان کشورمان به واسطه تحریم‌های گسترده از دستیابی به تسلیحات هوایی خارجی بازمانده بود هرچند با بهره‌گیری از توان متخصصان داخلی، اقدام به ارتقا هواگردهای موجود کرد تا آنجا که بنا بر گفته وزیر دفاع این جنگنده‌ها فقط در بخش سازه و موتور همانند نمونه خریداری شده هستند و در سایر موارد همانند اویونیک، رادار و تسلیحات تا بالاترین استاندارد تجهیز شده‌اند.

 از سوی دیگر می‌دانیم که طرح‌های ملی همانند صاعقه، آذرخش و سیمرغ نیز به سرانجام رسیدند، اما به گفته سردار دهقان، برای تامین و تقویت نیروی هوایی نیاز به خرید نیز احساس می‌شود.

لذا با توجه به نظر کارشناسان نظامی کشورمان، هواپیماهای Su-30 به عنوان گزینه اصلی برای این منظور درنظر گرفته شد.

* Flanker-C چیست؟

جنگنده بمب‌افکن سوخو 30 (به روسی Сухой Су-30 / به انگلیسی Sukhoi Su-30) و با نام ناتو فلنکر سی (Flanker-C) یک هواپیمای شکاری چند منظوره (Multirole Fighter) با قابلیت اجرای عملیات‌های هوا به هوا و هوا به سطح در تمامی شرایط آب و هوایی شبانه روز است که توسط شرکت «سوخو» روسیه طراحی و بر پایه جنگنده شکاری رهگیر Su-27 توسعه یافته است. (فلنکر به معنای حمله کننده از جناحین است.)